We waren al afhankelijk van China, en nu ook van Rusland. Hoe kan Nederland autonomer worden op het gebied van grondstoffen? ‘Het gaat hoe dan ook schuren de komende jaren’, zegt Michel Rademaker van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS).
Nederland heeft een grondstoffenprobleem. We hebben er zelf te weinig en zijn daardoor afhankelijk van andere landen. En dat zijn niet altijd de leukste landen. Zo heeft China een bijna-monopolie op zeldzame aardmetalen. En Rusland levert olie en gas, ook aan Nederland. De oorlog in Oekraïne legt meer afhankelijkheden bloot: van graan en zonnebloemolie bijvoorbeeld. Hoe moeten Nederland en Europa daarmee omgaan? Een vraag waarover Michel Rademaker, medeoprichter van het HCSS, zich al langer buigt.
Meneer Rademaker, er komt een Europese boycot van Russische olie. Hoe gaat die Nederlandse bedrijven raken?
‘Wat je nu al ziet: de olieprijs zal verder stijgen, en dat krijgt zijn vertaling naar de vele producten die van olie worden gemaakt. We moeten op zoek naar vervanging van Russische olie in andere olielanden. Complicatie daarbij is wel dat de zogenoemde Oeral-olie een samenstelling heeft die je niet overal kunt vinden. In Nederland hebben we vijf grote raffinaderijen die onder andere op Oeral-olie uit Rusland zijn ingericht. Die zul je dus moeten aanpassen als we op zoek moeten naar andere olie.’
Wie is Michel Rademaker?Na de Militaire Academie was Michel Rademaker van 1987 tot 1998 officier bij de landmacht. Daarna ging hij naar TNO. In 2007 werd hij medeoprichter en plaatsvervangend directeur van het Haags Centrum voor Strategische Studies.
Een gasboycot kan een volgende stap zijn, van Europa óf van Rusland uit wraak.
‘Ja, en dat probleem kan groter zijn voor Nederland. Wij zijn voor 15 procent afhankelijk van Russisch gas. Groningen lijkt politiek geen optie meer. Meer gas winnen op de Noordzee zou kunnen. Daarnaast kun je gas importeren over land of over zee. In het laatste geval heb je het over lng, vloeibaar gas. Daar aast nu iedereen op, en op de schepen om die lng te vervoeren.’
'Tot de komende winter hebben we nog genoeg gas'
Hebben we straks gas tekort?
‘Tot de komende winter hebben we nog genoeg, maar daarna? Kijk, ideologisch willen we af van Russisch gas en op termijn helemaal van gas in het kader van de energietransitie. Maar in de praktijk staat de leveringszekerheid voorop. Het kabinet zal het consumentengebruik van gas zeker willen stellen. Dat kan betekenen dat bepaalde delen van de industrie tijdelijk afgeschaald moeten worden als de nood hoog wordt.’
Is dat logisch: consumenten bedienen en de industrie afschalen?
‘De politiek wil de sociale en politieke stabiliteit niet in gevaar brengen, en dat betekent dat je de bevolking moet dienen. Tegelijkertijd is afschaling van de industrie super moeilijk, omdat die ook consumenten raakt. Restwarmte van de industrie wordt bijvoorbeeld voor stadsverwarming gebruikt. Een deel van de industrie zal moeten blijven draaien. Volcontinu bedrijven bijvoorbeeld, die kun je niet zomaar stilzetten.’
