Politicoloog Jonathan Holslag schuwt de grote woorden niet. Als Fort Europa zich af wil sluiten van Afrika, is dat een ‘suïcidale’ keuze. Beter dan proberen de migratiestroom tegen te houden, is Afrika helpen zich te ontwikkelen, zegt hij. ‘Anders doen de Chinezen het wel.’
Europa is té afhankelijk van andere industriemachten, zoals China en Rusland. Dat is duidelijk volgens de Belgische politicoloog Jonathan Holslag. Het continent moet weer z’n eigen industrie opbouwen. En daarvoor meer zaken gaan doen met Afrika. Daar zijn de goedkope arbeidskrachten en grondstoffen te krijgen die we nodig hebben om weer meer eigen economische macht te ontwikkelen. ‘Maar dat vraagt om ondernemen op basis van gelijkheid’, zegt Holslag. Het koloniale verleden speelt Europa daarbij wel parten; China heeft daar geen last van in Afrika. Bijkomend voordeel van ondernemen in Afrika is volgens de politicoloog dat de economische groei van het continent mee kan helpen de grote stromen migranten in te dammen die nu dagelijks onze kant opkomen.
Wie is Jonathan Holslag?Jonathan Holslag (43) volgde in eerste instantie een opleiding tot onderofficier in België. Daarna switchte hij naar geschiedenis, aardrijkskunde en Nederlands. Hij gaf twee jaar les op een middelbare school en pikte daarna de studie weer op: politieke wetenschappen en internationale betrekkingen aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB), en defensie en geopolitiek aan de Koninklijke Militaire School aldaar. In 2011 promoveerde hij op het onderwerp economische en militaire macht van China. In 2015 werd hij docent internationale politiek aan de VUB. Zijn werkterrein omvat Azië, Afrika en Europa.
Geopolitieke bril
Holslag staat bekend om de geopolitieke bril waarmee hij naar de wereld kijkt. Hij kijkt naar Europa, China, de Verenigde Staten en Afrika, naar oorlog, economie en klimaat. En wat daar de gevolgen van zijn voor iedereen, ook het bedrijfsleven. In een eerder interview noemde hij China cruciaal voor Europa, en Afrika existentieel. Dat klinkt mooi, maar wat bedoelde hij daar precies mee? ‘Het economisch belang van China voor Europa is groot. Denk alleen maar aan het Chinese monopolie op grondstoffen. Het belang van Afrika is van een andere aard: de Afrikaanse bevolking explodeert. Als we geen banen voor de Afrikanen in Afrika zelf vinden, komen ze naar Europa. Die migratiestroom legt meer gewicht op Europa dan China.’ Met alle gevolgen van dien: de opvangproblematiek die we nu al kennen, maar dan nog groter, en extra druk op de woningmarkt.
‘Als we geen banen voor de Afrikanen in Afrika zelf vinden, komen ze naar Europa’
Afrika verdient dus onze aandacht, maar het continent is volgens Holslag ‘uit ons zicht geraakt in de tijd dat we comfortabel als kar aan de Chinese economische locomotief hebben gehangen’. Hij erkent dat Europa nog steeds de voornaamste handelspartner is van Afrika, én de grootste donor in termen van ontwikkelingshulp. Maar de positie van Europa in Afrika verslechtert, omdat Europa zich langzaam terugtrekt, en China, maar ook het Midden-Oosten en landen als Turkije, in het gat springen. Blijkbaar doen die landen, met China voorop, het beter dan Europa. En dat heeft onder meer met het koloniale verleden te maken. In Afrika zijn ze niet vergeten dat de Europese landen als kolonisators op het continent hebben huisgehouden. Holslag: ‘China doet nu eigenlijk wat wij vroeger hebben gedaan, op een iets menselijker manier, met minder uitbuiting. Zij bouwen nu de spoorwegen en havens die wij in de koloniale tijd in Afrika aanlegden. Het is copy paste. Alleen kunnen wij dat natuurlijk niet weer doen.’
Geen dam tegen migratiestroom
Wat kunnen we dan wél doen als het over Afrika gaat? Hij noemt in de eerste plaats eerlijk zijn. ‘De politiek moet duidelijk maken aan de Europese burger dat we geen dam op kunnen werpen tegen de migratiestroom. Fort Europa is een naïef waanbeeld. Wie gaat dat fort verdedigen? We hebben zelf niet de ‘manschappen’, en huren Noord-Afrikaanse landen voor een habbekrats in om de uitsmijter te spelen. Ondertussen worden de Afrikanen bozer en bozer. Dat leidt tot antiwesterse radicalisering en mogelijk aanslagen. Dus nee, jezelf isoleren staat gelijk aan zelfmoord. Wat dan wel? De Europese Unie zélf verstevigen. We hebben economische macht nodig. Ik doel dan op het weer opbouwen van de Europese industrie, zodat we minder afhankelijk worden van andere industriemachten. Daarvoor zijn goedkope arbeidskrachten en grondstoffen nodig. Dus moeten we terug naar Afrika en doen wat de Chinezen doen: mijnen ontwikkelen, infrastructuur bouwen.’
