Innovatie: zijn de ideeën simpelweg op?

In economenland woedt al een tijdje een discussie over het belang van technologische ontwikkeling voor (productiviteits)groei. Wordt het makkelijker om economische groei voor elkaar te boksen met nieuwe technologie?

De meningen zijn erover verdeeld.

Doortrektoilet

Nee, zegt de Amerikaanse econoom Robert Gordon: 'Het doortrektoilet heeft meer gedaan voor onze levenstandaard en economische groei dan innovaties als het internet.’ Volgens Gordon stokt onze innovatiemachine en hij is dan ook somber over de mogelijkheden van meer groei door innovatie.

Tegen over deze visie staan economen die wijzen op de ongekende ontwikkeling van nieuwe technologieën zoals AI. Dat we daar niks van terugzien in productiviteitscijfers, zou meer te maken hebben met meetproblemen. Ze verwijzen daarbij vaak naar een beroemde uitspraak van econoom Robert Solow: 'You can see the computer age everywhere but in the productivity statistics.'

Innovatiemachine

Een recent artikel van een aantal economen voegt een ander argument toe aan de discussie. Simpel gezegd: Nee, de innovatiemachine is niet kapot, maar het is wel kostbaarder om hem te laten draaien. Zoals ze zelf zeggen: 'New ideas are getting harder to find.' Hun conclusie is dat je steeds meer onderzoekers en kapitaal nodig hebt voor nieuwe innovaties.

Kortom, innovatie stopt niet maar wordt wel kostbaarder. De economen hebben berekend dat er (voor de VS) om een constante groei in het bruto nationaal product per hoofd van de bevolking te houden er in 13 jaar een verdubbeling (!) moet plaatsvinden van de totale R&D.

Hoe komt dit nu zult u zich afvragen? De onderzoekers geven hiervoor geen sluitende verklaring. Wel wijzen ze erop dat wellicht teveel onderzoek van bedrijven gericht is op kleine verbeteringen. Ook wijzen ze op afnemende investeringen in in fundamenteel onderzoek in de VS.

En in Nederland?

Ik heb geen reden om aan te nemen dat in Nederland deze afname in onderzoeksproductiviteit niet zou gelden. Dat zou toch een stevige waarschuwing moeten zijn. In dat licht baren onze gebrekkig investeringen in R&D natuurlijk wel extra zorgen. We moeten ons realiseren dat het duurder en duurder is om kennis ook echt toegepast te krijgen. Met een versnipperd beleid van hier een beetje en daar een beetje in investeren kom je er dan niet. We slagen er bijvoorbeeld niet in om gezamenlijk te investeren in de ontwikkeling van AI.  Daarbij moeten we ook het fundamenteel onderzoek koesteren.

Voor mij is de boodschap helder. Extra inzet op innovatie en meer focus is noodzakelijk van zowel bedrijven als de overheid. Mooie ingrediënten voor een groeibrief denk ik zo. 

Thomas Grosfeld
Beleidssecretaris innovatie