Episch (on)waarschijnlijke handelsdeal na Brexit

Op 31 januari om middernacht is Brexit een feit. Dat wordt een wonderlijke dag: er treedt een geopolitieke aardverschuiving op, maar op de dag zelf merken wij en bedrijven daar nog weinig van. De Britten stappen immers uit de Europese instellingen, maar alle wet- en regelgeving blijft nog even hetzelfde. Toch verandert er niet "niets". De gevolgen voor een aantal douaneaspecten, zoals de vraag of Britse (half)producten tegenover landen buiten de EU/EER nog gelden als van Europese oorsprong, zijn nog niet helemaal duidelijk. Daarnaast hebben de EU en het VK nog niets geregeld over hun toekomstige relatie: handel, defensiesamenwerking, politie en justitie, wetenschap, etc. De onderhandelingen daarover moeten snel beginnen. Want premier Johnson heeft bij wet geregeld dat de overgangsperiode, waarin er in de marktregels nog even niets verandert, 31 december 2020 afloopt. Hij acht het epically likely dat dat gaat gebeuren. De EU daarentegen acht het vrijwel onhaalbaar.

Haastwerk

Het wordt dus haastwerk met die toekomstrelatie. Normaal duren zulke onderhandelingen jaren. En makkelijk wordt het niet: de Britten willen fors gaan afwijken van de EU-regels.
De Britse minister van Financiën Sajid Javid gaf een toeterend interview in de Financial Times. Hij zei dat het VK voor de toekomstige relatie met de EU géén Interne Markt wil, géén Douaneunie, géén afstemming van regelgeving en géén overname van EU-regels zonder zeggenschap; en dat allemaal ook nog eens vóór het eind van 2020. En, zo meende Javid, als dat problemen geeft voor bedrijven die bijvoorbeeld in nauw verweven internationale waardeketens zitten, moeten ze die problemen zelf maar oplossen, daarvoor hebben ze tijd genoeg gehad. Hij vergat daarbij even dat de contouren van de Brexit pas een paar weken redelijk scherp zijn.

Vrijhandelsakkoord

Het VK wil dus nu geen uniek maatwerkakkoord meer, een handelsakkoord plus-plus-plus zoals Premier May voor ogen stond, maar een standaard vrijhandelsakkoord. Dat gaat bedrijven flink raken. Een simpel feit als voorbeeld: de Nederlandse douane heeft maar liefst 750 extra douaniers nodig om de extra formaliteiten af te handelen als volgend jaar de Interne Markt van de EU vervangen wordt door een vrijhandelsakkoord EU-VK.

Wat vooral frappeert in de Britse opstelling zijn de tegenstrijdigheden: de Britten willen een nauwe relatie met de EU, maar toch ook weer niet. En ze willen complexe onderhandelingen, maar in een onrealistisch kort tijdsbestek.

Von der Leyen

Commissievoorzitter Von der Leyen hield twee weken geleden in Londen een speech: dat was een koude, harde hand in een fluwelen handschoen. We zullen altijd vrienden zijn en de Britten kunnen natuurlijk voor afwijkende regels kiezen als ze dat willen, zei ze, maar voor de EU staat het gelijk speelveld voorop; elke afwijkende regel kan de concurrentiepositie verstoren en de EU wil niet dat dat gebeurt. De nadruk op een gelijk speelveld van Von der Leyen vindt veel weerklank bij het Europese, en ook het Britse, bedrijfsleven.

Van rode lijnen naar oplossingen

Brexit zal zo nog flink gedoe gaan geven. Maar hoe dan ook: ook na Brexit zullen, en moeten, de EU en het VK belangrijke partners voor elkaar blijven op veel terreinen. De onderhandelingen moeten daarom snel in een constructieve versnelling komen en de focus moet worden verlegd van eigen rode lijnen naar oplossingen.

Winand Quadvlieg

Permanent gedelegeerde kantoor Brussel

Bekijk ook een verslag van de nieuwjaarsreceptie van kantoor Brussel